Na podstawie poniższego tekstu odpowiedz na pytania:
1. Na podstawie 1. akapitu wypisz cechy umysłowości ludzi XVII i XVIII wieku..
2. Określ, na jakiej podstawie opiera się kompozycja 2. akapitu.
3. Jaką rolę odgrywa w 1. akapicie wypowiedzenie wykrzyknikowe?
4. Wyjaśnij sens zdania: "Boskość odsyłano do nieznanych i nieprzeniknionych niebios".
5. Jakie idee poddawali krytyce myśliciele oświecenia? Odpowiedz na podstawie 2. akapitu.
6. Zaznacz w tekście 3. akapitu zdania świadczące o rewolucyjnych nastrojach, które zapanowały w epoce oświecenia.
7. Zaznacz i wyjaśnij metafory występujące w 3. akapicie.
8. Jakie dziedziny życia społecznego chcieli przebudować ludzie oświecenia(4.akapit)?
9. Zaznacz w 4. akapicie zdanie wyrażające optymizm ludzi oświecenia.
Paul Hazard
[Kryzys świadomości europejskiej]
[1] Przełom jest gwałtowny. Jaki kontrast! Ludzie XVII w. lubili hierarchię, dyscyplinę, porządek, który władza podejmuje się zapewnić, niewzruszenie regulujące życie dogmaty. Przymus, autorytet, dogmaty - oto czego ich bezpośredni następcy, ludzie XVIII wieku, nienawidzą. Pierwsi - to chrześcijanie, drudzy są antychrześcijańscy; pierwsi wierzą w prawo boskie, drudzy - w prawo naturalne; pierwsi spokojnie żyją w społeczeństwie podzielonym na nierównorzędne klasy, drudzy myślą tylko o równości. [...]
[2] Rozum przestał być zrównoważoną mądrością, był teraz śmiałym krytycyzmem. Najbardziej rozpowszechnione idee, jak idea zgody powszechnej, która dowodzi istnienia Boga, albo idea cudu, zaczęły być podawane w wątpliwości. Boskość odsyłano do nieznanych i nieprzeniknionych niebios, miarą rzeczy stawał się człowiek, i tylko człowiek. Stał się sam sobie racją bytu i celem.
[3] Już dostatecznie długo władza była w rękach ludzi , którzy obiecywali doprowadzić do tego, że na ziemi zapanuje dobroć, sprawiedliwość i braterska miłość. Nie dotrzymali obietnic - przegrali w wielkiej rozgrywce, w której stawką była prawda i szczęście, a przeto pozostaje im tylko odejść. A gdyby nie chcieli odejść dobrowolnie, trzeba będzie ich wypędzić. Trzeba będzie - myślano - zburzyć dawny gmach, który nie był dobrym schronieniem dla wielkiej rodziny człowieczej. Pierwszym zadaniem będzie zatem burzenie. Następnym będzie odbudowa i przygotowanie podstaw przyszłego społeczeństwa [...]
[4] To także zbudowanie polityki bez prawa boskiego, religii bez tajemnicy, moralności bez dogmató. To zmuszenie nauki, by przestała być jedynie umysłową igraszką, stała się zaś siłą, która potrafi ujarzmić przyrodę. A za pośrednictwem nauki niewątpliwie zdobyte zostanie szczęście.
